-edit: vorig jaar geschreven, maar hier en daar aangepast. Daarom even omhoog geplaatst.

Morgen, 31/10 is het weer hervormingsdag.

Eerst een stukje geschiedenis
Op 31/10/1517 sloeg Luther zijn 95 stellingen tegen een kerkdeur aan. Het waren stellingen die misstanden aanklaagden van de kerk op dat moment. De kerk (geleid door de Paus te Rome) wilde echter haar macht niet kwijt en maakte Luther het leven moeilijk. Luther wilde in eerste instantie niet weg van de kerk, maar juist haar van binnen re-formeren. Dit bleek niet haalbaar, een scheuring was het gevolg en de rest is geschiedenis.

Elk jaar herdenken wij Protestanten dit begin van de reformatie met hervormingsdag.

Gevolgen
Hoe wenselijk is dit eigenlijk? Als je het wat 'neutraler' bekijkt, dan is de reformatie het begin van vele scheuringen geweest. Vooral Nederlanders zijn goed in het creëren van scheuringen - wie de Nederlandse kerkgeschiedenis kent, komt in dit verband ook nog eens de naam Aangeenbrug tegen. Dus in deze blogpost moet ik ook vooral de hand in eigen boezem steken.

Wat doet een scheuring met de kerk, het lichaam van Christus? Wat voor signaal geeft het af aan de wereld, aan mensen buiten de kerk? Wie help je er eigenlijk mee? Je eigen geweten in de veronderstelling dat je een goddelijke opdracht volvoert?

Waarom vieren we het eigenlijk
De oorzaak van scheuringen zijn vaak hele relevante maar tegelijk ingewikkelde theologische zaken. De inhoud van de scheuringen doet er misschien toe, maar het doorvoeren van scheuringen vind ik een laatste redmiddel wat wel erg vaak is toegepast. Zelfs tijdens de Tweede Wereldoorlog is er een kerk ontstaan. Scheuringen zijn niet iets om trots op te zijn. Of om te herdenken. Met een scheuring geef je aan dat je zo zeker weet dat de eigen theologie (theorie) beter is dan die van de ander, dat je niet meer samen verder hoeft te gaan. Men scheurt onder het mom van 'wij-weten-wat-God-wil'.

Recentelijk zijn door de vorming van de PKN verschillende HHK-gemeenten ontstaan. Ik ga weleens voor in enkele gemeenten waar dit is gebeurd. In deze gemeenten hoor en proef ik verhalen over de gevolgen van deze scheuringen. Families en dorpen worden door 'het-bewaken-van-wat-God-wil' uit elkaar getrokken. Ook deze recente scheuring heeft diepe wonden geslagen. Vreemd genoeg zijn deze scheuringen juist ontstaan in gemeenten die heel behoudend zijn: Schoonhoven Montfoort, Ouddorp, Katwijk om maar eens een paar willekeurige HHK-gemeenten te noemen. Hier staan ze allemaal.

Terug naar de basis
Conflicten komen ook voor in de Bijbel. Jazeker, we zien hoogoplopende conflicten. Apostelen die roepen dat ze weten wat God wil. Verwijdering en groepsvorming. Maar geen scheuring. Omdat de (vroege) kerk beseft dat ze uiteindelijk geroepen zijn door Jezus en niet hoeven (te blijven) staan voor hun eigen theologie. Ook al verschil je van elkaar, je bent geroepen door Jezus en niet omwille van je theologie. Dat is een andere kant van benaderen. Niet vanuit de eigen overtuiging beslissen, maar vanuit de roeping die bij God vandaan komt. Dat levert inderdaad spanning op, omdat je dan met verschillende overtuigingen door één deur dient te gaan. En hoe ver ga je dan met elkaar mee? Een vraag waar ik geen antwoord op weet. Maar zoals ik het te vaak zie gebeuren, zijn de verschillen te miniem om een eigen weg te rechtvaardigen.

Wat mij rest is de vraag waarom wij dan elk jaar hervormingsdag vieren. Want is het iets om trots op te zijn? Ik ben niet trots op de reformatie*. De hervorming luidde het begin in van versnippering en verdeeldheid. En om dat nou te herdenken ..?

Hervormingsdag klinkt nobel en vooruitstrevends ("wij hebben wat goeds gedaan"). Volgens mij dienen we een meer ingetogen en schuldbewuster karakter aan deze dag te geven. Laten we niet "Een vaste burcht" (Liedboek van de Kerken 401) als Lutherlied zingen, maar "O onze vader, trouwe Heer" (Liedboek van de Kerken 48, ook van Luther)

O onze Vader, trouwe Heer,
zie uit Uw hemel op ons neer;
breng ons als broeders bij elkaar,
maak onze arme woorden waar,
laat wat wij spreken met de mond
opwellen uit des harten grond.

U is en worde toegebracht
het rijk, de heerlijkheid, de kracht,
U onze Vader op de troon
die tot ons zendt Uw lieve Zoon,
die ons door Uwe Geest geleidt,
U zij de lof in eeuwigheid.

* wat niets zegt over mijn mening over de reformatie