Dit stukje gaat over het vertalen van de tekst Handelingen 4:34 uit de Bijbel.

Nederlandse vertalingen
In Handelingen 4:34 staat in de Nederlandse vertaling "en legden die (= het geld) aan de voeten van de apostelen". Zowel de SV, de NBG, NBV en Telos spreken over de voeten van de apostelen (de LUV, WV, GNB en LEI ook).
Nu ben ik zelf bezig met het vertalen van deze Bijbeltekst (jaja, zondag na Pinksteren ...). Echter, ik kom de hele verwijzing naar de voeten van de apostelen in het Grieks niet tegen. Dat is vreemd. Nog vreemder is dat 4 stevige vertalingen zomaar woorden erbij zetten, zonder het tussen haakjes te zetten. Met haakjes (of gewoon cursief) geeft men gewoonlijk aan dat er woorden bij zijn gezet om het geheel te verduidelijken maar dat ze niet in de oorspronkelijke tekst staan. Taaltechnisch een grote fout lijkt mij.

Engelse vertaling
De KJV vertaald het Grieks beter: "and brought the prices of the things that were sold". Andere Engelse teksten hebben een soortgelijke vertaling (ASV, BBE, ESV). Waarom de Engelsen deze tekst zonder voeten vertalen en de Nederlanders met voeten wordt mij niet geheel duidelijk. Historisch gezien refereer ik naar een aantal gelijktijdige vertalingen waarbij zowel in Nederland als in het Verenigd Koninkrijk éénzelfde Griekse tekst is gebruikt.

Grondtekst
Een stapje dieper. Wat staat er in het Grieks? In de grondtekst (N/A) staat geen verwijzing naar de voeten van de apostelen. Het kritisch apparaat zwijgt er ook over. In de Latijnse vertaling (eveneens N/A) is ook al geen spoortje van de voeten te vinden. Ook de Stephanus (STE? 1550) zwijgt erover.

Eigen vertaling
In een mix van doeltaalgericht en concordant ;-) kom ik tot de volgende vertaling:
Niemand onder hen was noodlijdend
want allen, die eigenaren van
grond of huizen waren
verkochten het en doneerden
(aan de gemeenschap)de opbrengst van de verkoop

Exegetisch
Heeft het exegetische waarde? Het lijkt me dat het gevoel van de tekst verandert. Het geld neerleggen aan de voeten van de apostelen heeft een andere emotionele waarde dan het inbrengen van het geld in de gemeenschap. Als je het geld neerlegt aan de voeten van de apostelen, kwalificeer je jezelf hierarchisch lager in de gemeenschap. Immers, het neerleggen van geld is een daad van overgave waarbij je jezelf lager opstelt. Het geeft aan de apostelen de glans van "we zijn allemaal gelijk, maar de apostelen zijn ietsjes meer gelijk dan de rest". Dit lijkt me niet de bedoeling van de eerste gemeente. Inbrengen (of doneren zoals ik vertaal) geeft een vlakkere hierarchie aan de gemeenschap. Het geld was namelijk bedoeld voor het welzijn van mede-gemeenteleden, niet als bijdrage voor de apostelen.

Waar die voeten van de apostelen vandaan komen, blijft mij een raadsel. Er zit een luchtje aan ...
Toch maar eens een mailtje naar van Amersfoort sturen :-)