Toen ik de papieren voor mijn colloquium (laatste gesprek om predikant te kunnen worden) inleverde, miste ik een papier om in te leveren: de Verklaring Omtrent Gedrag, oftewel de VOG. Wel moest ik een 'verklaring van belijdenis en wandel' inleveren, de VBW. Deze verkrijg je bij de kerkelijke gemeente waar je ingeschreven staat. De kerkelijke gemeente moet verklaren dat ze je kennen en dat je 'wel oké' bent. De verklaring sluit uit dat er kerkordelijke procedures tegen je lopen en

De kerkelijke gemeente kent je op een ander niveau: persoonlijk, hoe je functioneert in de gemeente en in je gezin. Meestal kennen ze je ook een aantal jaren.(1)

Logisch. Het feit wil dat ik echter niet meelevend ben omdat ik elders werk of voorga (lees: op zondag doorgaans in het land; doordeweeks vergaderingen en catechisatie waar ik werk.)

De VBW dient als tegenhanger voor de VOG. In mijn geval ontstond er de rare situatie dat ik een VBW moet aanvragen in de gemeente waar ik niet meelevend ben. Ik vernam dat ze in mijn geval netjes referenties hebben gecheckt, wat een goede zaak is. Maar het is geen verplichting.(2)

Overal...
Op veel plekken in de maatschappij is de VOG nodig. Zowel bij beroepen als vrijwilligerswerk. Een goede zaak, omdat het een middel is om te controleren of de persoon in kwestie iets gedaan heeft waarvoor hij of zij niet geschikt zou zijn voor het beroep (of hier: ambt). Meestal wordt een VOG gevraagd als je een functie wilt gaan vervullen waarbij je werkt met vertrouwelijke gegevens, kwetsbare personen, geld of goederen.

... behalve in de PKN. Nou ja, alleen voor predikanten niet.
Een predikant werkt met vertrouwelijke gegevens. Hij ontmoet mensen die kwetsbaar zijn of in een kwetsbare positie zitten (niet alleen maar) en kan zo maar te maken krijgen met geld. Bij goederen kan ik niet zo snel iets verzinnen. Raar eigenlijk dat een beginnende predikant dan geen VOG moet overleggen. Ook tijdens de behandeling van de gedragscode laatst op de synode werd er niet over gesproken.
Navraag bij de juridische afdeling van de PKN hielp me niet veel verder. Waarschijnlijk omdat de VBW eerder in de kerkorde was verankert dan dat de VOG bestond. Wanneer de VOG is ingevoerd, weet ik niet. De oudste vermelding kwam ik tegen in een krant uit 1915. Maar goed, ik ben geen historicus en ik doe hier geen historisch onderzoek.

JOP en HGJB (jeugdwerkorganisaties binnen PKN) zijn er wel mee bezig. Ze ontwikkelen met externe partijen het project 'Veilig Jeugdwerk'. Het gaat om een pakket maatregelen om zoveel mogelijk ongewenste situaties uit te sluiten. En .. daar hoort een VOG bij. Ik citeer:

Een van de manieren om veiligheid te verzekeren is een zorgvuldig aanstellingsbeleid waar de Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) een belangrijk onderdeel van is. Met de VOG kan voorkomen worden dat personen die vervolgd zijn voor een zedendelict worden aangenomen voor een functie waarbij ze in contact komen met kinderen en jongeren. Het invoeren van de VOG is daarom een onderdeel geworden van het project Veilig Jeugdwerk.

Kortom, de jeugdwerkorganisaties zijn goed bezig.

Helpt het?
Ja en nee. De VOG is een selectiemiddel bij de poort maar zegt niks over ontwikkeling en keuzes die iemand maakt tijdens de rest van zijn leven. Het zegt ook helemaal niks over de kwaliteiten, professionaliteit of valkuilen die een persoon heeft - tenzij ze geleid hebben tot een strafblad natuurlijk. Dus nee, het is geen ultiem garantiemiddel.

Nodig.
Toch is een VOG is nodig. In de eerste plaats om te screenen bij de poort. Men doet het nu al middels een VBW, afgegeven door de lokale kerkelijke gemeente. Maar wie gaat er nou in zijn of haar lokale gemeente vertellen dat hij is opgepakt voor een wietplantage en niet op vakantie was maar vastzat voor misbruik? Het is maar een hypothese, maar het zou kunnen.

Daarnaast gaat het om transparantie. Laat naar de buitenwacht zien dat je als kerk al het mogelijke eraan doet mensen te weren die niet geschikt zijn voor het ambt. Punt uit. Al het mogelijke betekend dat je ook kleine maatregelen neemt. In discussies over toetreding tot het ambt kan ik een buitenstaander niet verkopen dat ik überhaupt geen VOG hoef te overleggen. En ik geef hem daarin groot gelijk.

Ontboezeming

Een uitje met een aantal seminariegangers tijdens de vrije middag, toen we de Rabobank Doorn overvallen hebben. Ik ben die met die shotgun, derde van links. We kregen er geen ECTS voor. Ook al waren we aangehouden, we zouden dan nog steeds predikant kunnen worden.

Noot
Voor de helderheid. Ik heb geen strafblad en met mijn belijdenis en wandel zit het ook wel goed. Gelooft u me maar op mijn blauwe ogen. Echt waar niet. En anders photoshop ik wel een VOG in elkaar, met een handtekening van Plaisier.

---

Ad 1 = parafrase uit mail. Letterlijk citeren mag namelijk niet.
Ad 2 = Overigens heb ik uit eigen beweging aan de juridische afdeling gevraagd om een VBW in te leveren vanuit de gemeente waar ik werk. Dat is tenslotte de gemeente waar ik mij op dit moment mee verbonden weet.
De VBW van de gemeente waar ik ingeschreven sta, ligt hier nog. Met hetzelfde gemak had ik deze ook kunnen inleveren en had er geen haan naar gekraaid.