De blog over kastijden is één, een tweede stap is ook nodig. Daarom het motto: 'Ga niet alleen benoemen wat er fout is, maar probeer het om te draaien naar iets goeds.' Dat doe ik door een aantal handsfree opvoedtips te geven: zonder handen maar met woorden je kind opvoeden.

Ik neem in deze blog de leeftijd van mijn dochter (22 maanden) als uitgangspunt. Of en hoe het werkt bij oudere leeftijden mag u zelf uitzoeken. In mijn werk heb ik te maken met pubers en jongvolwassenen; daardoor weet ik dat niet alles zo maar toe te passen is op een oudere leeftijd. De tips komen grotendeels bij Willeke, mijn vrouw en in het dagelijks leven juf vandaan. Ik heb van haar geleerd en voor mij werken ze.

En zoals alle tips rond opvoeden: trek je eigen plan. Wel ben ik benieuwd naar andere tips & gedachten. Ik zie ze graag als reactie.

Naast rust, reinheid en regelmaat de vierde R = relativeren.
De aloude 3 r's hebben vandaag de dag nog echt niet afgedaan. We vullen ze waarschijnlijk iets anders in dan onze grootouders. Maar voor een kind is het goed om bijvoorbeeld bedrituelen te hebben. Of te zorgen dat ze op tijd slaapt. Vroeger kenden ze geen moeilijke woorden, zoals relativeren. Nu wel, en daarom mag relativeren er als vierde R bij. Vier R'en als oerprincipe's.

Onvoorwaardelijke qualitytime levert intrinsieke macht op.
Het resultaat van een goede opvoeding is niet dat je kinderen slaafs naar je luisteren, maar dat je volwassenen 'aflevert' die zelfstandig de maatschappij in kunnen. Met macht bedoel ik hier dan ook dat (kleine) kinderen doen wat ze gezegd wordt, met als doel dat ze leren leven. Macht is daarmee een middel om het doel te bereiken.
Wie als ouder zijn gezicht alleen laat zien als het kind naar bed moet of iets anders moet doen, is volgens mij verkeerd bezig. Zorg ook voor voldoende speeltijd samen, lees een boek voor en doe dingen samen. Leren leven is ook nadoen van papa of mama in de gewone dingen. Maar dan moeten ze wel in de buurt zijn.

Ze doen alles na.
Iets waar ik erg aan moet wennen, is dat Yoëlle alles nadoet wat ik doe. Als ik een lelijk woord gebruik, dan kan het zo maar gebeuren dat dochterlief dit woord al roepend overneemt.

Een mooi voorbeeld las ik ergens over liegen. Als je je kind verteld dat het niet mag liegen, dan moet je dat zelf ook niet doen. Een kulpraatje tegen de parkeerwachter terwijl je echt langer in de winkel was, leert een kind meer dan je woorden. Namelijk: liegen mag niet, behalve als je ergens onderuit wilt komen. Kinderen zijn spiegels voor de ouders.
Geef daarom het positieve voorbeeld, al kost dat extra tijd of geld.

<< Foto: Yoëlle 'belt' met de Rabo Random Reader naar oma.

Leg uit wat je gaat doen en waarom.
In de kraamtijd viel op dat Yoëlle huilde bij de kraamverzorger(s), maar niet bij ons. Willeke had het gelijk door: ze vertellen niet wat ze doen. Yoëlle werd zwijgend uit het wiegje getild en verschoond. Toen ik hierop ging letten, viel het me steeds vaker op. Soms doen ouders opeens iets en het kind raakt van slag. Kind huilen, ouder boos. Gek, want een zuster in het ziekenhuis bijvoorbeeld communiceert ook met haar patienten en vertelt wat ze gaat doen. Waarom dan niet met een kind?
Vertel vijf minuten voordat je weggaat dat je over vijf minuten gaat. Benoem het concreet. Yoëlle weet dan vaak al genoeg en gaat haar eigen speelgoed opruimen. Nou ja, soms ..

Laat het kind helpen in de huishouding.
Vanaf het vroegste begin heeft Yoëlle meegeholpen met opruimen. Daardoor waren we in het begin meer tijd kwijt met opruimen, maar naderhand ging ze het steeds meer zelf doen. Natuurlijk loopt ze geregeld weg, maar dan moet ze terugkomen. Ook bij andere klusjes helpt ze. Ze mag de knop van de wasmachine aandrukken en spullen voor het eten op tafel zetten. Ook haar schoenen probeert ze aan te trekken en spullen die niet op hun plek liggen, worden opgeruimd. Als volwassene zelf doen is sneller (en soms doe ik dat inderdaad ook), maar nogmaals: het doel van opvoeden is dat het kind leert te leven met alle dingen die daarbij horen.

Een keuze is beter dan een open vraag.
Gisteren wilde ik dat Yoëlle op het kleed in de gang ging spelen omdat ik in de keuken bezig was. Het "Ga op het kleed spelen" werkte niet. Veel liever bleef ze bij me staan. Totdat ik vroeg "Wil je met het huis of met de boot spelen?" Beiden stonden op het kleed. Ze keek me aan, draaide zich om en ging met het huis spelen. Nou ja, ze ging op het huis zitten .. Door het kind een keuze te geven die jij als ouder vaststelt, geef je een stuk vrijheid binnen grenzen die je zelf bepaalt.

Consequent zijn is een must.
Period. Twijfelen mag. En met oudere kinderen onderhandelen ook. Maar dan kom ik aan met het klassieke voorbeeld van het zeuren in de winkel. Omdat ik de boodschappen doe, zie ik vaak kinderen zeuren om een zak snoep. Geregeld geeft een ouder na een paar keer zeuren toe. Kon de ouder dat niet de eerste keer bedenken? Je geeft hiermee alleen maar het signaal af dat zeuren ergens toe leidt.

Een corrigerende tik is niet strafbaar (!). Maar is het ook wijs?
Yoëlle boeft wat af, toch heb ik haar nooit een tik gegeven. Het aanraken van de schouder en het aankijken is genoeg. Toch loopt ze vaak gelijk weg of wil ze me niet aankijken. Ik blijf dan consequent haar aanspreken totdat ik contact met haar maak. Fysieke bestraffing zegt volgens mij meer over de toediener dan over de dader.

Boeven is eerder presteren en trots zijn in plaats van stout zijn. Denk eraan het kind te prijzen.
Het staan op stoelen, klimmen op de bank en balanceren op de tafel mag niet. En daarom gebeurt het o zo vaak. Toen Yoëlle ging lopen en op de stoel klom, haalde ik haar er steeds bestraffend vanaf. Zij teleurgesteld en een paar minuten later stond ze er weer op. Totdat Willeke wees op het feit dat ze dit deed omdat ze weer iets nieuws had geleerd en trots was dat ze het kon. En dat je het kind dus ook anders moet benaderen. Niet gelijk bestraffen, maar eerst prijzen ("Wat kun je dat goed!") en vervolgens de juiste manier laten zien ("Ga nu maar weer op de grond spelen").

En verhip, het werkt. Als ze weer iets doet wat in mijn ogen gevaarlijk is, dan prijs ik haar en bied vervolgens het alternatief. Ze doet het daarna nog een paar keer, maar veel minder vaak dan wanneer ik haar straf.

Beperk speelgoed; niet te veel in een keer en op een beperkte plek.
Een kind gaat op in het speelgoed. Dat is maar goed ook, want daardoor leren ze allerhande vaardigheden. Zorg daarom voor verschillend speelgoed, maar bied het niet tegelijk aan. Als beginnende papa trok ik vaak alle bakken open. Vervolgens haalde Yoëlle daar alles uit, zodat binnen no time alles vol lag met speelgoed. Met veel speelgoed wordt een kind ook drukker. Bied daarom een deel van het speelgoed aan. Als ze iets anders willen, moeten ze het voorgaande eerst opruimen.

Daarnaast is het handig om een plek te hebben om te spelen. Wij verkeren niet in de luxe (beperkt behuisd). Maar een ruimte aanwijzen (zonder ommuring of hek) heeft effect. Het blijkt dat als je kinderen op een kleed laat spelen, ze meer op het kleed blijven dan als ze geen grenzen hebben. Of anders gezegd: op een schoolplein met hek spelen kinderen langs het hek. Op een schoolplein zonder hek spelen de kinderen in het midden. Kinderen zoeken iets om omheen te groeperen (volwassenen ook hoor). In de huiskamer kan dit dan een kleed zijn. Of op het strand. Op vakantie waren we daar. Yoëlle houdt ervan om weg te lopen. Totdat ik een grote gracht groef. De hele middag bleef ze binnen de gracht spelen en wij als ouders hoefden haar niet steeds terug te halen.

Vertaald naar de huiskamer: zorg voor een speciale plek die niet alleen virtueel bestaat in je hoofd maar ook zichtbaar is voor je kinderen. Zoals een kleed, een gedeelte van de kamer achter de bank of een hoek.

De beloning van opvoeden is niet handsfree.
Wat is er mooier dan een gelukkig kind dat beide armen om je heen slaat? Ook dat is opvoeden: samen gelukkig zijn en van elkaar genieten. Blijf dat als doel van het opvoeden voor ogen houden.