Gemeentezang is publiek domein. Zo, dat is eruit. Mensen raken vertrouwd met een Psalm, lied of gezang. Tot op het sterfbed worden regels herhaald. Om te troosten, te bemoedigen. Om te helpen. Liederen worden onderdeel van het geloofsleven. Ze vormen, wijzen de weg of houden mensen tegen. Is er een andere vorm die mensen meer raakt in hun ziel?

Stelling 1 Kerkelijke liederen moeten makkelijk toegankelijk zijn. Dat zijn ze nu niet.

Mag een kunstenaar (componist, dichter, ..) betaald worden? Hij moet zelfs betaald worden. De vaardigheid om een goed lied te componeren of dichten, is niet iedereen gegeven. Laat ik voorop stellen: ik ben voor fair play. Geef de keizer wat des keizers is, de kunstenaar wat des kunstenaars is. Als je iets structureels opzet, mag daar ook een vergoeding tegenover staan.

Stelling 2 Makers dienen een redelijke vergoeding te krijgen voor hun werk. Dat krijgen ze nu niet altijd.

Kunnen we deze 2 stellingen bij elkaar brengen? 

♫ Verschuiving

De laatste jaren is er in de keten maken - uitgeven - gebruiken een verschuiving gaande. Vroeger - nog niet zo lang geleden - was het simpel. Je kocht voor heel de gemeente een bundel. 100 maal € 25,- en je betaalde voor de rechten (dat er af en toe gesjoemeld werd met een liedblaadje, ach ..). Natuurlijk werd er dan alleen uit eigen bundel gezongen.

Maar meer en meer kerken stappen tegenwoordig over op presenteren. Sterker nog, ik denk dat je vanaf hier & nu wel kunt zeggen dat elke kerkenraad die een nieuwe bundel wil gaan aanschaffen, op zijn minst digitale presentatie zal overwegen. Er zullen eerder meer gemeenten met een digitale beschikbaarheid van liederen komen, in plaats van papieren beschikbaarheid.

♫ Nieuw probleem

Hier ontstaat een heel nieuw probleem wat mijns inziens de traditionele makers en samenstellers van bundels nog niet goed beseffen. Ze denken namelijk nog heel sterk vanuit één uitgeverij, één bundel en één gebruik. Vervolgens zitten een heleboel eindgebruikers met een administratief doolhof opgescheept. Voor elk gezang moet gecheckt worden of de eigen licentie voldoet en wat er eventueel extra moet worden ingekocht. Momenteel is het een waar doolhof om goed uit te zoeken wie de rechthebbende is. 

Heb je zin in, als je op vrijdagmiddag je liturgie maakt en toevallig een mooi gezang wil laten zingen uit een bundel waar je als gemeente net niet de juiste licentie voor hebt. 

 ♫ Voorbeeld

Als je als gemeente een CCLI-licentie hebt en ELB 242 wil laten zingen, moet je Gooi en Sticht contacten. ELB wordt maar deels gedekt door een CCLI-licentie. Je krijgt dan een heel formulier dat ingevuld moet worden. Als je op de afbeelding hiernaast klikt, zie je een voorbeeld. Dit is dus het daadwerkelijke formulier van Gooi en Sticht.

Wat als je op zaterdag (in goed overleg met de organist) nog ELB 242 wil laten zingen? Ja, dan is de uitgever waarschijnlijk dicht .. 

 ♫ Grootste spelers

Momenteel zijn er twee grote spelers op de markt: Boekencentrum en CCLI*. De eerste is een uitgever, de tweede een tussenpersoon tussen gemeenten en auteursrechthebbenden. Boekencentrum is de partij achter verschillende bundels, zoals Weerklank en Liedboek 2013. In beide bundels staan liederen die ik zo zou willen opgeven. Maar .. dan moet ik een licentie hebben voor zowel Liedboek 2013 als Weerklank.

Het probleem is nodeloos ingewikkeld. Meer en meer eindgebruikers gaan hier tegenaan lopen. De oplossing is zeer simpel en het is tegelijk een oproep:

Breng alles samen onder één licentie.

BoekenCentrum heeft een betere omgeving om digitale sheets te downloaden, CCLI heeft een breder aanbod en is een sterke, internationaal opererende tussenpersoon. Schaalvergroting leidt tot kostenvermindering, zeggen ze altijd. Maar schaalvergroting leidt in deze zeker ook tot:

• bewustzijn bij eindgebruikers. Het breed neerzetten en uitrollen van bv. een joint venture creëert bekendheid en acceptatie dat licenties nodig zijn.
• gemak voor eindgebruikers. Neem als ondernemer werk uit handen van gemeenten, liturgie-commissies en dominees. 
• opbrengsten voor aanbieders. Als door bekendheid en acceptatie het gebruik groeit & door schaalvergroting één platform wordt gedeeld, dan stijgen uiteindelijk de opbrengsten voor de aanbieders. 

Het kan wel: Hemelhoog wordt uitgegeven door Boekencentrum, maar alle liederen zijn gedekt via een licentie van CCLI.